بررسی نظرات دانشجویان پزشکی در مورد علل انتخاب رشته پزشکی و شناخت از آینده شغلی در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران: برخورد دو رویکرد کمی و کیفی

زمینه: به نظر می‌رسد انتخاب رشته پزشکی در بسیاری از داوطلبین تحت تأثیر فشارهای اطرافیان و کمتر از روی شناخت و علاقه به این رشته صورت می‌گیرد. هدف : این مطالعه با هدف تعیین وضعیت پذیرش دانشجوی پزشکی از نظر علل انتخاب رشته پزشکی و نیز شناخت آنان از آینده شغلی پزشکان بوده است. این بررسی با دو رویکرد کیفی و کمی صورت گرفته است تا بتوان نتایج این دو را با هم قیاس کرد. روش کار: بخش کیفی مطالعه شامل دو بحث متمرکز گروهی در کارورزان و یک بحث متمرکز گروهی در دانشجویان سال اول پزشکی بود. در بخش کمی علل انتخاب رشته پزشکی مورد بررسی قرار گرفته و طی آن میزان شناخت دانشجویان و متقاظیان رشته پزشکی از آینده شغلی یک پزشک تعیین شده است. 33 نفر از دانشجویان پزشکی سال اول، 107 نفر از دانشجویان سال ششم در دوره کارورزی و 88 نفر از متقاضیان رشته پزشکی پس از آزمون ورودی پزشکی با استفاده از نمونه‌گیری آسان و پی‌در‌پی، پرسشنامه مطالعه کمی را تکمیل تمودند. یافته‌ها: در بخش کیفی همه توافق داشتند که خود فرد خیلی در این مورد تصمیم گیرنده نیست و تقریباً همه دانشجویان، منزلت پزشک در جامعه و مورد توجه بودن رشته پزشکی را دلایل اصلی انتخاب رشته پزشکی عنوان کردند. در بخش کمی مطالعه، علاقه‌ی علمی در 42 درصد، نقش پزشک در ارتقای سلامت مردم در 21 درصد، در آمد مالی در 3/14 درصد، منزلت پزشک در جامعه در 13 درصد و فشار اطرافیان در 1 درصد موارد، اولین علت انتخاب رشته پزشکی ذکر شده‌است. در مقابل، شرکت‌کنندگان در بخش کیفی مطالعه، وضعیت شغلی پزشکان عمومی را مناسب نمی‌دانستند و برخی از آنان امکان ادامه تحصیل در رشته پزشکی را مشکل‌تر از سایر رشته‌ها ذکر می‌کردند. شرکت‌کنندگان آینده شغلی پزشکان عمومی را در مقایسه با سایر رشته‌ها ناعادلانه تلقی نموده و برخی از آنان ادامه تحصیل در رشته پزشکی را مشکل‌تر از سایررشته‌ها ارزیابی کردند. از طرفی در بخش کمی مطالعه مشخص شد با بالاتر رفتن سن شرکت‌کنندگان، ارزیابی آنان از آینده شغلی پزشکی به صورت معنی داری تغییر می­کند، به این‌صورت که با بالاتر رفتن سن امکان ادامه تحصیل و یافتن شغل با درآمد مناسب و در مکان مناسب مشکل‌تر از سایر رشته‌ها تعیین ‌شد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشانگر آن است که شناخت بسیاری از دانشجویان به هنگام انتخاب رشته پزشکی ناکامل است و تحت تأثیر عواملی چون فشار اطرافیان یا مقام ومنزلت پزشکی در جامعه می‌باشد. این موارد هر‌چند در بخش کمی مطالعه آشکار نبودند ولی در بخش کیفی، تمام شرکت‌کنند‌گان بر آنها تأکید داشتند. این موضوع نشانگر اهمیت مطالعات کیفی یا مطالعاتی است که از ترکیب توام روش­های کمی و کیفی استفاده می­کنند. از طرفی به نظر می‌رسد با بالا رفتن سن، دانشجویان شناخت کامل‌تری نسبت به آینده شغلی پیدا می‌کنند. بر اساس نتایج مطالعه، پیشنهاد می­گردد، اصلاح روند گزینش دانشجو به شکلی باشد که تنها به معیار‌های علمی اکتفا نگردد و خصوصیات فراشناختی مناسب برای دانشجویان نیز به­عنوان راه حل این موضوع مد نظر قرار گیرد.